Osmanlı Toplum Yapısında Değişimler

    Toplum düzenine ve barışına nizam-ı alem adını vermişlerdi. Avrupalılar buna "pax ottomana" diyorlardı. Osmanlı toplumu 16. yüzyıl içinde derinden etkileyen önemli bir faktör Amerika'nın keşfidir.  Avrupalılar burada elde ettikleri gümüşü Osmanlı pazarlarına sürünce Osmanlı ekonomisi sarsılmıştır. Yüksek enflasyon halkın geçim durumunu sarsmış ve sosyal patlamaya sebep olmuştur.

   Köyden kente göç başlamış, sonucunda toplumu derinden sarsan Celali İsyanları patlak vermiştir. Tımarlı sipahi ermiş, köylü ayanın paralı askeri konumuna gelmiş, köyden kente göç daha da hızlanmış, uzak bölgelerde yeni köyler kurulmuştur. Tarım üretimi düşmüş, Osmanlı toplumunda ki köy-şehir dengesi bozulmuştur.

   Tımar sistemi bozulunca iltizam usulüne geçilmiş, halk mültezimlerin insafına bırakıldığından bu alanda sorunlarla karşılaşılmıştır. 1695 yılında iltizamdan malikane sistemine geçilmiş buda ayanın güç kazanmasını hızlandırmıştır. Merkezi idarenin gücünün azalması, ayanın bölgede daha etkili hale getirmiş ve merkezi yönetimin onlarla iş birliği yapmasını zorunlu kılmıştır.Ayan güç kazanarak devlet içinde devlet görümünde iktidar sahibi olmuştur.

    16. yüzyılın sonlarında 18. yüzyılın sonlarına kadar uzun ve yorucu savaşlar, nüfus artışı, iktisadi buhranlar, işsizlik, eşkiya hareketleri ve Celali İsyanları ülke içinde büyük ölçüde nüfus dalgalanmasına sebep olmuştur. Osmanlı'nın uyguladığı iskan politikası kimlik değiştirerek harap olmuş ve sahipsiz kalmış yerleri tarıma açmak ve göçmenleri uygun bölgelere yerleştirmek için uygulanmıştır. Amaç elden çıkan bölgede ki ürün telafisi yapmaktı. Konar-göçer gruplar ise başka yerlere sürülerek iskan ediliyordu. 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı'da genel nüfus azalırken Müslüman-Türk nüfus artıyordu. Bu ise kaybedilen topraklara ve oradan gelen göçlere bağlıydı. Bu göçlerle toplum homojen hale gelmişti. 

    Batılılaşmanın sonucu olarak lüks eşya satan dükkanlar, tiyatro binaları ve eğlence yerleri ortaya çıkmıştır. Külliye sistemi çözülerek dağılmış, cami çok yönlü fonksiyonunu kaybetmiştir. Medreseler ikinci plana itilmiştir. Kahvehanelerin bir kısmı pastane ve eğlence yeri haline getirilmiştir. Kadın-erkek birlikte eğlenme modası doğmuştur. Osmanlı'nın ananevi meslekleri çökmüştür. Yerli üretim terk edilmiştir. 1895'te  üst tabaka arasında otomobil kullanımı yaygınlaşmıştır.